कॉलेजमध्येही प्रोजेक्ट-असाइनमेंट्स दिवाळीच्या सुट्टीत दिल्या जाणाऱ्या अभ्यासामुळे, नक्की सुट्टीचा आनंद घ्यायचा की अभ्यास करायचा असा प्रश्न अनेकांना पडतो. कारण दिवाळीच्या सणाला वेळ कसा जातो ते कळत नाही. माझ्या लहानपणी, म्हणजे मी पाचवी-सहावीला असताना आम्हाला शाळेतून दिवाळीचं पुस्तक दिलेलं असायचं. ते भलंमोठं पुस्तक पाहूनच कंटाळा यायचा. कधी कधी ते पूर्ण करण्याची आठवण राहायची नाही. घरी पाहुणे मंडळी आलेली असताना अभ्यासात मन लागायचं नाही. आई-बाबा 'अभ्यास कर' म्हणून खूप ओरडत असायचे. मी मात्र दिवाळीची सुट्टी फक्त आणि फक्त मौज मस्ती करण्यात घालवायचे. दुसरी-तिसरीला असताना पाढे आणि वाचन करण्यासाठी एक पुस्तक दिलेलं असायचं. पण तेव्हा लहान असल्यामुळे आईच माझा अभ्यास करून घ्यायची. कॉलेजमध्ये तरी दिवाळीच्या सुट्टीत फक्त मजा करता येईल असं वाटलं होतं. पण, दिवाळीत प्रोजेक्ट, असाइनमेन्ट कराव्या लागायच्या. दिवाळीच्या सुट्टीनंतर सबमिशन असायचं. माझे प्रोजेक्ट तर मी दोन-तीन दिवस रात्री उशिरापर्यंत जागून पूर्ण करायचे. पूनम निरभवणे, जोशी-बेडेकर कॉलेज ०००० आईचा ओरडा दिवाळीच्या सुट्टीत विद्यार्थ्यांना एकीकडे आनंद, दुसरीकडे अभ्यासाचं टेन्शन असतं. आता कॉलेजांमध्ये दिवाळीचा अभ्यास नसला, तरी शालेय जीवनात या अभ्यासापासून कुणाचीही सुटका झालेली नाही. मीदेखील शाळेत असताना अशा प्रकाराच्या अभ्यासाची मजा घेतलेली आहे. त्या दिवाळीच्या सुट्टीत पहिल्या दोन दिवसांतच काही मुलं अभ्यास पूर्ण करायची. पण, मी आधी खूप मजा करून घ्यायचे आणि शेवटच्या क्षणाला अभ्यास करायचे. तेव्हा माझी खरी कसोटी लागायची. त्यात २ ते ३० पाढे, रोज पाच ओळी शुद्धलेखन, रोज नियमितपणे वाचन होतं. आईचा ओरडा हा असायचाच. मग ती तासन-तास सोबत बसायची आणि माझा अभ्यास पूर्ण करून घेतल्याशिवाय मला सोडायचीच नाही. माझ्या मित्र-मैत्रिणींचा अभ्यास पूर्ण झालेला असायचा. मात्र माझा अभ्यास बऱ्याच वेळा पूर्ण नसायचा. ही बातमी आईला कळताच ती माझ्यावर अजून चिडायची. आता हे सगळं आठवून स्वतःवरच हसायला येतं. पण, त्यामधून वेळेचं महत्त्व मला सातत्यानं समजत आलं. तसंच अभ्यासाचं महत्त्व आपल्या जीवनात किती आहे हे देखील मला समजलं. तनुश्री भावसार, जोशी-बेडेकर कॉलेज 0000 अंक-अक्षरांची गंमत दिवाळीच्या सुट्टीतला अभ्यास म्हटलं की सगळ्यात आधी आठवतो तो प्राथमिक शाळेतला अभ्यास. तेव्हा आम्हाला शाळेतून एक छानसं पुस्तक मिळत असे. त्या पुस्तकात हलक्याफुलक्या स्वरूपात मुलांचे पाढे आणि नवनवीन शब्द कसे पाठ होतील याची काळजी आमच्या शिक्षकांनी घेतली होती. जोड्या जुळवा, शब्दकोडे, रिकाम्या जागा भरा, ओळखा पाहू, इत्यादी प्रश्नांनी ते पुस्तक भरलेलं असायचं. या सगळ्या अक्षर व अंकांच्या भडीमारात थोडा विरंगुळा म्हणून त्यात मध्येमध्ये रंगवण्यासाठी प्राण्यांची, फुलांची चित्रं असत. मला लहानपणापासूनच अभ्यासाचा कंटाळा, विशेषतः पाढे. त्यामुळे ते सगळं आधी सोडवून मी मोकळी होत असे आणि नंतर चित्रकलेकडे वळत असे. या पुस्तकात एक पान मात्र जणू पालकांसाठी असायचं. त्यावर कापूस चिकटवून, विविध डाळी चिकटवून, माचीसच्या काड्या चिकटवून चित्र बनवा असं काहीतरी असायचं. जे पाचवी-सहावीच्या मुलांना जमत नसे. त्यामुळे ते पान म्हणजे पालकांसाठी गृहपाठ असे. या पुस्तकातला माझा सगळ्यात आवडता भाग म्हणजे त्याचं रिकामं मुखपृष्ठ. ते आम्ही हवं तसं सजवू शकत होतो. नववी-दहावीची दिवाळी मात्र असाइनमेंट्स आणि सायन्स जर्नल पूर्ण करत साजरी करावी लागायची. जर्नल पूर्ण करायची आहे हे शेवटच्या चार दिवसांतच आठवायचं. मग ते १८-२० प्रयोग तीन-चार दिवसात पूर्ण करून प्रत्येक प्रयोगाला वेगवेगळी तारीख टाकायची. श्रद्धा कदम, रुपारेल कॉलेज ०००० कंदिलाला पहिलं बक्षीस अभ्यास काही दिवाळीच्या सुट्टीतही पाठ सोडायचाच नाही. मला आठवतंय, लहानपणी आमच्या शाळेतुन एक पुस्तक दिलं जायचं. त्या पुस्तकाला गुण असल्यानं मला सुट्टीतदेखील त्या पुस्तकाचा अभ्यास करावा लागत असे. पण त्या पुस्तकांत अनेक गमतीदेखील असायच्या. रंगीबेरंगी रांगोळ्या कशा काढायच्या, दिवाळीचे पदार्थ कसे बनवायचे याविषयीची सर्व माहिती त्यातून मिळायची. ती मी कुटुंबियांनादेखील दाखवायचे. त्या दिवाळी पुस्तकातल्या छान-छान गोष्टी मला आकर्षित करायच्या. दिवाळीत मला शाळेच्या अभ्यासाबरोबर क्लासचा अभ्यासदेखील करावा लागत असे. क्लासचा अभ्यास मी दुपारीच करायचे. जेणेकरुन संध्याकाळी मला माझ्या आईसोबत अंगणात रांगोळी काढता यावी. मला माझी आई सांगायची की तू सकाळी लवकर उठून अभ्यास कर. पण सुट्टीत सकाळी लवकर उठायची इच्छाच व्हायची नाही. अभ्यास अपूर्ण राहिल्यावर मी कधी-कधी माझा अभ्यास बाबांना करायला सांगायचे. तेही आईला न सांगता माझा दिवाळीचा अभ्यास करायचे. दिवाळीच्या अभ्यासात पाच ओळी शुद्धलेखन हे मी दिवाळी सुरू होण्याआधीच करायचे. दिवाळीत पाढेही पाठ करावे लागायचे. ते पाढे मी दिवाळी संपल्यावर पाठ करायचे. तसा मला दिवाळीचा अभ्यास आवडायचा. कारण त्यात कार्यानुभव हा विषय देखील असायचा. त्या विषयाचा अभ्यास म्हणून आम्हाला आकाशकंदील बनवायला सांगायचे. ज्या विद्यार्थ्याचा आकाशकंदील छान, आकर्षक असेल त्याला शाळेकडून बक्षीस दिलं जायचं. असंच एकदा मी बनवलेल्या आकाशकंदिलाला प्रथम पारितोषिक मिळालं होतं. कुंजल नाखवा, जोशी-बेडेकर कॉलेज 0000 निबंधांची पंचाईत शाळेतले दिवस आठवले की दिवाळीच्या सु्ट्टीबरोबर आठवतो सुट्टीतला अभ्यास! आता तो अभ्यास हवाहवासा वाटतो, कारण तो खूप सोपा आणि मजेशीर असायचा. शाळेत असताना त्या अभ्यासाची मजा नाही, तर सजा वाटायची. शाळेत दिला जाणार अभ्यास जास्त नसायचा. पण सुट्टीत कंटाळा आणायला तोही पुरेसा असायचा. आम्हाला दिवाळी अंक शाळेतूनच दिला जायचा. तो अंक अभ्यासक्रमात असलेल्या सर्व विषयांवरच आधारित असायचा. त्यातल्या वेगवेगळ्या विषयांचे प्रश्न हा डोक्याला खुराकच असायचा. विचार करायला लावणारे प्रश्न असायचे. त्यांच्या जोडीला निबंधासाठी विषय दिले जायचे. पाढे, वर्ग, घन यांसारखा कंटाळवाणा गणिताचा अभ्यास तर ठरलेलाच असायचा.. सुट्टीचे शेवटचे काही दिवस उरले की लक्षात यायचं, दिवस कमी आणि अभ्यास जास्त राहिलाय. पाढे वगैरे पटापट लिहून व्हायचे. पण, अडायचं ते निबंध लिहिताना. एवढ्या कमी वेळात निबंध तयार कुठे करणार? मग निबंधाच्या पुस्तकातले थोडे उतारे आपल्या निबंधाला जोडायचे. आता या सगळ्या आठवणी आठवतात तेव्हा मजा येते. मैथिली फडके, जोशी-बेडेकर कॉलेज
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट